- Urząd Komunikacji Elektronicznej

PJM, SignWriting, motyw motyla – co wiecie o społeczności Głuchych?

Na świecie jest około 70 milionów osób głuchych. W 1958 r. Światowa Federacja Głuchych uchwaliła Międzynarodowy Dzień Głuchych, obchodzony co roku w ostatnią niedzielę września. Z tej okazji postanowiliśmy przedstawić kilka ciekawostek dotyczących społeczności Głuchych.

• Pisownia Głusi, od dużej litery, ma podkreślać, że chodzi o grupę kulturową, a nie o osoby z niepełnosprawnościami. Głusi mają swój język, swoją historię, swój system znaczeń, wartości i norm, podobnie jak Łemkowie, Kaszubi czy Ślązacy. Podstawą jest tutaj polski język migowy, język w pełni naturalny, mający własną gramatykę i słownictwo. 
• Według szacunkowych danych liczba osób głuchych w Polsce to około pół miliona. 
• Ludzkość zajmowała się już od starożytności badaniem słuchu i jego poprawą. Na przełomie V i IV wieku przed naszą erą słuchem zajmował się już Hipokrates, który nie tylko proponował sposoby leczenia, ale również opisał błonę bębenkową. Również od starożytności próbowano sobie ułatwiać słyszenie, choćby poprzez przystawianie muszli lub specjalnie do tego celu wykonywanej trąbki. W wieku XIX pojawił się dentafon – metalowe naczynie wyposażone w membranę. Rozwiązania techniczne zastosowane przez Grahama Bella w telefonie wykorzystał Ernest von Siemens w pierwszym elektrycznym aparacie słuchowym.
• W Polsce pierwsza operacja wszczepienia pacjentowi implantu ślimakowego miała miejsce w 1992 roku i wykonana została przez prof. Henryka Skarżyńskiego. Ta pionierska operacja dała początek kolejnym i szansę licznym pacjentom na poprawę słuchu. W 2002 roku został u nas zapoczątkowany program leczenia głuchoty częściowej i nawet całkowitej.
• W Polsce funkcjonują dwie wariacje języka migowego. Z jednej strony mamy Polski Język Migowy, który jest językiem naturalnym osób Głuchych. Z drugiej strony mamy System Językowo-Migowy, który w większym stopniu jest wizualno-przestrzennym odpowiednikiem polszczyzny pisanej i jest językiem sztucznym – stworzonym w celu usprawnienia komunikacji pomiędzy słyszącymi a niesłyszącymi. System bazuje na polskich strukturach językowych, natomiast Polski Język Migowy ma całkowicie unikatową formę i strukturę. Nie jest powiedziane, że wszyscy Głusi będą znali System (którego uczy się najczęściej na kursach języka migowego). Podobnie jak w przypadku Polaków, którzy próbują rozmawiać z Rosjanami, tak użytkownicy Systemu Językowo-Migowego i Polskiego Języka Migowego też raczej się zrozumieją, ale mogą mieć momentami trudności.
• Kolor Głuchych – społeczność głuchych ma wiele symboli m.in. symbol dłoni, lecz ma on wiele znaczeń, nie tylko dla Głuchych. Stąd postanowiono ustalić turkusowy kolor jako symbol zarezerwowany wyłącznie dla ww. wspólnoty, by odróżnić ją od innych społeczności. Kolor turkusowy jest symbolem zaufania, nadziei i wiary w siebie i innych ludzi.
• Motyw motyla – ogólnie przyjętym międzynarodowym symbolem Głuchych jest motyl. Motyle są głuche, a porównanie języka migowego do ich barwnych i trzepocących skrzydeł dopełnia znaczenia tego symbolu.
• SignWriting – metoda zapisu znaków w języku migowym, który stworzyła Valerie Sutton w 1974 roku na prośbę badaczy języka migowego z kopenhaskiego uniwersytetu.
• Osoby Głuche mają swoje Igrzyska Olimpijskie. Igrzyska olimpijskie niesłyszących – rozgrywane co 4 lata zawody sportowe, w których uczestniczyć mogą wyłącznie osoby z ubytkiem słuchu nie mniejszym niż 55dB w uchu z mniejszą dysfunkcją narządu słuchu. Warunkiem udziału w zawodach jest dostarczenie audiogramu sportowca. W czasie zawodów zabronione jest korzystanie z aparatów lub implantów słuchowych. „Deaflympics” odbywają się w kolejnym roku po letnich Igrzyskach Olimpijskich MKOl. W odróżnieniu od tradycyjnych zawodów sportowych, sędziowie i zawodnicy porozumiewają się głównie dzięki gestom i sygnałom świetlnym, np. start sygnalizowany jest nie tylko przez gwizd, ale także z wykorzystaniem migających sygnalizatorów znajdujących się na boisku.
• Pierwszą (i wciąż jedyną) na świecie uczelnią dla osób niesłyszących, na której są wykładane przedmioty z zakresu nauk humanistycznych i artystycznych jest amerykańska uczelnia - Uniwersytet Gallaudeta (ang. Gallaudet University) – założona w 1857 r. w Waszyngtonie (jako National Deaf Mute College). Językiem wykładowym na Uniwersytecie Gallaudeta jest amerykański język migowy – jego znajomość jest wymagana od wszystkich studentów (także słyszących). Przyjęte jest, by na terenie kampusu nie posługiwać się językami fonicznymi (na przykład wszyscy patrolujący teren uniwersytetu policjanci posługują się sprawnie językiem migowym)
• Wiele wybitnych postaci na przestrzeni wieków udowodniło, że ludzi głuchych lub niedosłyszących istotnie niewiele ogranicza. Do tego grona należą m.in. Francisco Goya, Thomas Edison, czy Ludwig van Beethoven. Ten ostatni, zaczął głuchnąć zanim skończył 30 lat. W wieku 48 lat nie słyszał już nic. Po ostatnio przeprowadzonych badaniach, spekuluje się, że mogło to być spowodowane ukąszeniem pchły, która wywołała u muzyka tyfus. Beethoven miał słuch absolutny, więc mógł wyobrażać sobie dźwięki w głowie bez usłyszenia instrumentów. W ostatnich kilku latach swojego życia, gdy był już całkowicie głuchy, jedyną formą jego kontaktu z otoczeniem były tzw. „zeszyty konwersacyjne”.
• W Finlandii, w 2008 r. powstała pierwsza na świecie wersja opery dla głuchych. Zamiast doniosłego śpiewu - język migowy. Tytuł opery to "Porwanie Króla Artura". Artyści wymigali tekst po fińsku. W spektaklu niczego nie ominęli, ani niczego nie skrócili. Libretto zostało zachowane w wersji oryginalnej. Prapremiera specjalnego spektaklu miała miejsce 12 maja w Mariehamn, stolicy należących do Finlandii Wysp Alandzkich. Operę w 1852 roku skomponował Frederik Pacius, a autorem libretta jest Zacharias Topelius.

Elżbieta Michalkova, główny specjalista, Departament Polityki Konsumenckiej
Konrad Kozłowski, administrator, Departament Polityki Konsumenckiej