Jak młodzi użytkownicy korzystają z usług telekomunikacyjnych – wyniki badania dzieci i rodziców
07 lutego 2023
Zdecydowana większość rodziców chociaż raz rozmawiała z dzieckiem na temat bezpieczeństwa w sieci. To ważne, bo ponad 60 proc. dzieci natknęło się w internecie na hejt i mowę nienawiści, dzieci miały również styczność z treściami prezentującymi przemoc – wynika z naszego najnowszego badania dzieci i rodziców.
Dziś obchodzimy Dzień Bezpiecznego Internetu. To inicjatywa Komisji Europejskiej, która ma promować działania na rzecz bezpiecznego dostępu młodych użytkowników do internetu. Organizatorem wydarzenia w Polsce od 2005 roku jest Polskie Centrum Programu Safer Internet (PCPSI), które tworzą Państwowy Instytut Badawczy NASK oraz Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę. DBI to okazja do podjęcia inicjatyw przez organizacje, urzędy, szkoły i różne instytucje na rzecz problematyki bezpieczeństwa w sieci oraz promocję odpowiedzialnego korzystania z internetu. Nauczyciele, uczniowie, opiekunowie i inni zainteresowani oraz zaangażowani mogą poszerzyć swoją wiedzę dotyczącą profilaktyki zagrożeń w sieci i edukacji cyfrowej. Aby zdobywać wiedzę i móc edukować, musimy wiedzieć jak dzieci i młodzież korzystają z telefonów i internetu.
Obchody Dnia Bezpiecznego Internetu, to okazja by podzielić się z Wami wynikami naszego nowego Badania konsumenckiego dzieci i rodziców.
Korzystanie z telefonu
Z roku na rok coraz więcej dzieci ma telefon komórkowy (deklaracja 81,1% dzieci w wieku 7-14 lat). Odsetek dzieci mających swój telefon rośnie wraz z ich wiekiem. Wszyscy badani 13-latkowie mieli swoje smartfony. Ponad 10% dzieci twierdzi, że zaczęło korzystać z telefonu komórkowego mając 5-6 lat.
Prawie wszystkie dzieci korzystają ze smartfonów (96,9%), a o wyborze telefonu i oferty usług najczęściej samodzielnie decydowali rodzice (odpowiednio 54% i 82,7 %). Podobnie jak w ubiegłym roku niemal połowa rodziców deklarowała, że wydawała na telefon dziecka od 21 do 30 zł miesięcznie (47%). Zdecydowana większość dzieci korzysta z telefonu by dzwonić do rodziców, rodziny i znajomych (86,4%), pisać i odbierać wiadomości, przeglądać strony internetowe i korzystać z aplikacji. Dzieci i rodzice nie są zgodni we wskazaniach dotyczących kontroli rodzicielskiej w zakresie korzystania z telefonu. Do kontrolowania przyznało się 81,9% rodziców i potwierdziło to jedynie 66,6% dzieci. Najczęstszym sposobem zadbania o bezpieczeństwo dzieci było wspólne ustalanie zasad korzystania z telefonu. Nadal mniej niż połowa rodziców deklaruje korzystanie z programów i aplikacji do kontroli rodzicielskiej (43% rodziców).
Korzystanie z internetu
Podobnie jak z telefonu, większość dzieci korzysta z internetu poza edukacją online (91,3 %). Najczęściej przygodę z internetem dzieci zaczynają w wieku 7-8 lat (38,8 %), ale aż 23,1% dzieci mówi, że zaczęło korzystać z sieci mając 5-6 lat. Dzieci najwięcej czasu spędzają w internecie oglądając filmiki na YouTube, grając w gry, przeglądając strony internetowe oraz korzystając z komunikatorów i portali społecznościowych. Największą popularnością wśród serwisów i portali społecznościowych cieszy się YouTube (dzieci: 87,7%), nieco mniejszą Facebook (54,6%) oraz Tik Tok (48,6%). Popularność prawie wszystkich portali społecznościowych rosła wraz z wiekiem dzieci. Wyjątek stanowił YouTube, z którego chętnie korzystały zarówno 7-9 latki, jak i starsze dzieci.
Możliwości jakie daje nam internet, w coraz szerszym zakresie wykorzystują również młodzi użytkownicy. Ponad połowa rodziców (43,8%) uważała, że ich dzieci potrafią sprawdzić koszty korzystania z aplikacji mobilnych, 44,1%, że dzieci potrafią robić zakupy przez aplikacje mobilne. 77,8% rodziców zadeklarowało, że ich dzieci kupowały samodzielnie gry lub aplikacje przez aplikacje mobilne. Z raportu Bankowość dla dzieci Cashless.pl, opublikowanego we wrześniu 2021 r., wynika, że na koniec lipca 2021 r. banki uwzględnione w raporcie obsługiwały ponad 600 tys. różnego rodzaju kont dla dzieci. Powyższe dane potwierdzają, że młodzież od 13. roku życia korzysta z usług bankowych, kart debetowych, realizuje płatności przez aplikacje mobilne, BLIKa. Istotne by korzystając z sieci młodzi użytkownicy nie zapominali o podstawowych zasadach bezpieczeństwa.
Większość rodziców (86,8%) chociaż raz rozmawiała z dzieckiem na temat bezpieczeństwa w sieci. Kontrola rodzicielska w zakresie korzystania przez dziecko z internetu najczęściej miała charakter wspólnego ustalania zasad korzystania z sieci (77,2%), rozmów z dzieckiem o jego doświadczeniach (51,5%), a nieco rzadziej używania specjalistycznych programów/aplikacji do kontroli rodzicielskiej czy konfiguracji ustawień bezpieczeństwa w urządzeniach. Blisko dwie trzecie rodziców (62,9%) zadeklarowało nakładanie swoim dzieciom ograniczeń dotyczących korzystania z internetu. Częściej ograniczenia rodzice stosowali w przypadku młodszych dzieci.
Zagrożenia w sieci
Do najczęstszych zagrożeń i niebezpiecznych zachowań wynikających z korzystania z internetu przez dziecko, rodzice zaliczają: możliwość doświadczenia cyberprzemocy, stanie się ofiarą oszustwa i kontakt z nieznajomymi ukrywającymi prawdziwą tożsamość (64,1%, 50,4%, 35,5%).
Najbardziej znanym i rozpowszechnionym negatywnym zjawiskiem w internecie jest hejt i mowa nienawiści. 60,5% dzieci natknęło się na takie treści w sieci oglądając filmy czy podczas czytania komentarzy. Dzieci miały również styczność z treściami prezentującymi przemoc (39,6%) oraz nagość i akty seksualne (43,3%).
W porównaniu z ubiegłym rokiem znacznie wzrósł odsetek dzieci, które słyszały o zasadach bezpiecznego korzystania z internetu. Dzieci słyszały, że nie wolno podawać w sieci danych osobowych czy haseł (80,8%), 72% nie udostępniała swoich prywatnych danych nieznajomym osobom, a 71,6% dzieci wiedziało, że po drugiej stronie ekranu może być ktoś inny, niż ten za kogo się podaje. Nieco mniej niż połowa dzieci wiedziała, że należy chronić swoje konta społecznościowe, używać oprogramowania antywirusowego oraz pobierać pliki tylko ze znanych źródeł (odpowiednio 48,8%, 46,5%, 48,8%).
Nauka zdalna
W roku szkolnym 2021/2022 naukę zdalną zadeklarowało 93% pytanych dzieci, a potwierdziło 89,2% rodziców. Podczas lekcji zdalnych, 91% dzieci w trakcie nauki korzystało z własnego komputera, a 7% - ze sprzętu użyczonego przez szkołę lub gminę. Najczęściej wykorzystywanym komunikatorem do prowadzenia zdalnych zajęć była aplikacja Microsoft Teams. Wskazał ją podobny odsetek rodziców i dzieci (odpowiednio 68,3% i 71,3%). Mniej popularny był Zoom i Skype.
Prawie dwie trzecie rodziców uznało, że ich dzieci potrzebowały więcej pomocy w nauce i przygotowaniu do zajęć podczas nauki zdalnej, niż w przypadku nauki stacjonarnej. Prawie połowa rodziców (45,9%) i dzieci (46,1%) wskazało, że nauka w trybie zdalnym zajmuje więcej czasu niż nauka w trybie stacjonarnym. Zarówno dzieci, jak i rodzice preferowali stacjonarną formę nauki. W zdecydowanej większości, dzieci deklarowały, że w okresie nauki zdalnej brakowało im kontaktu z nauczycielami i rówieśnikami (81,2%).
Wpływ COVID-19 na rynek telekomunikacyjny
Blisko 43,5% dzieci wskazało, że korzystało więcej z internetu niż przed pandemią, tego zdania było 53,1% rodziców. Okres pandemiczny nie wpłynął na decyzje zakupu konkretnego typu usługi internetowej w przypadku około 2/3 rodziców. 30,8% rodziców zadecydowała natomiast pod wpływem pandemii o zakupie usługi internetu stacjonarnego, zaś podobny odsetek - 28,2% - o zakupie internetu mobilnego.
Przeprowadzone badania opinii publicznej w zakresie funkcjonowania rynku usług telekomunikacyjnych, w tym badanie dzieci i rodziców, są dla nas istotne w kontekście planowania działań edukacyjnych. Uzyskane wyniki badań pozwalają na lepsze dopasowanie treści do potrzeb odbiorców kampanii ,,Klikam z Głową” oraz ,,JaOnline”. Po więcej informacji zapraszamy na Edukacja - Centrum Informacji Konsumenckiej (uke.gov.pl). Zainteresowane szkoły zapraszamy do zgłaszania się na webinary UKE za pośrednictwem
Zachęcamy również wszystkich do zgłaszania inicjatyw w ramach Dnia Bezpiecznego Internetu na stronie: O DBI | SaferInternet i korzystania z dostępnych materiałów edukacyjnych .
Milena Górecka, naczelnik, Departament Polityki Konsumenckiej
Joanna Czaczkowska, administrator, Departament Polityki Konsumenckiej
Cały raport dostępny na cik.uke.gov.pl