- Urząd Komunikacji Elektronicznej

Dziś Dzień Bezpiecznego Internetu

Co roku w pierwszej połowie lutego obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Internetu. Jest to inicjatywa Komisji Europejskiej mająca na celu zwrócenie uwagi na kwestię bezpiecznego dostępu dzieci i młodzieży do zasobów internetowych. To doskonała okazja do wyszukania dodatkowych źródeł wiedzy i narzędzi, które pomogą w bezpieczny sposób korzystać z sieci.  

W UKE wiemy, jak ważne jest bezpieczeństwo w internecie, a także, z czym spotykają się najmłodsi, surfując beztrosko po zakamarkach sieci. Dlatego przygotowaliśmy drugie – rozszerzone – wydanie poradnika dla rodziców i nauczycieli Klikam z głową. Znajdziecie w nim informacje o zagrożeniach czyhających na użytkowników nowoczesnych technik komunikacyjnych i sposoby reagowania na nie. Materiały zawarte w poradniku są doskonałym punktem wyjścia do dyskusji z dziećmi i młodzieżą oraz do wypracowania tzw. dobrych praktyk.

Cyberbezpieczeństwo ma ogromne znaczenie w dzisiejszym cyfrowym świecie. Wraz z rozwojem technologii i powszechnym dostępem do internetu, korzystanie z niego stało się codziennością i wpływa na różne sfery naszego życia, takich jak komunikacja, zakupy, rozrywka, nauka czy prowadzenie biznesu. Niestety równocześnie wzrasta liczba zagrożeń związanych z korzystaniem z internetu, dlatego istotne jest dbanie o bezpieczeństwo podczas działania online.

Dzieci w sieci

Z badania przeprowadzonego w 2022 roku wynika, że ponad 8 na 10 dzieci w wieku od 7 do 14 lat posiada telefon komórkowy. Odsetek ten wzrasta wraz z wiekiem (7-8 lat – 57,7%, 10-12 lat – 95,5%, 13-14 lat – 100%). Podobnie jak z telefonu, większość z nich korzysta z internetu poza edukacją online (91,3 %). Dzieci są bardziej narażone na niebezpieczeństwa online, takie jak kontakty z nieodpowiednimi osobami, cyberprzemoc czy treści niedopasowane do ich wieku. Dlatego ważne jest, aby rodzice i opiekunowie świadomie monitorowali i ograniczali dostęp nieletnim do nieodpowiednich treści oraz starali się zapewnić im bezpieczne środowisko online.

CYBERPRZEMOC

Cyberprzemoc rozwinęła się wraz z rozwojem nowych technologii i ekspansją internetu.

Ogólnodostępne narzędzia komunikacji online, takie jak media społecznościowe, fora internetowe czy komunikatory, umożliwiły łatwiejszą i „anonimową” wymianę informacji między użytkownikami. To z kolei stworzyło nowe możliwości dla osób chcących zaatakować i obrazić innych. Dzieci coraz częściej borykają się z różnymi formami cyberprzemocy:

Obrażanie i poniżanie: młodzi użytkownicy często są obrażani, poniżani i wyśmiewani w komentarzach, wiadomościach prywatnych, postach na portalach społecznościowych czy w komunikatorach. Według danych z raportu Nastolatki 3.0 online, dla 51% nastolatków, najczęściej wskazywanym powodem przemocy online jest wygląd fizyczny.

Odrzucenie: to manipulacyjna forma cyberprzemocy, w której osoba wyklucza inną z grupy lub społeczności online. Może to obejmować ignorowanie, odtrącanie, blokowanie i usuwanie z grupy. Odrzucenie przez grupę wpływa negatywnie na samoocenę, może być przyczyną zaburzeń zachowania, skutkować problemami w komunikacji i problemami emocjonalnymi. 

Nękanie online: polega na systematycznym i celowym atakowaniu ofiary. Nękanie może przybierać różne formy, takie jak obraźliwe wiadomości, insynuacje, pomówienia, groźby, a nawet rozpowszechnianie fałszywych informacji na temat ofiary.

Wykorzystywanie intymnych materiałów: naruszenie prywatności, w której ofiara jest zmuszana lub nakłaniana do udostępnienia intymnych materiałów, takich jak zdjęcia lub filmy. Te materiały mogą być następnie wykorzystywane do szantażu, poniżania czy rozpowszechniania bez zgody ofiary.

Hejt: to najpopularniejsza forma cyberprzemocy, w której ofiara jest atakowana przez osobę, grupę lub społeczność online. Może przybierać formę negatywnych komentarzy, krytyki lub agresywnego zachowania. Hejt wywołuje często szkodliwe skutki psychiczne dla ofiar.

Z najnowszego raportu Nastolatki 3.0 online wynika, że połowa młodych ludzi spotyka się w internecie z sytuacjami, kiedy ich znajomi są atakowani i wyzywani (44,6%). Z ośmieszaniem i poniżaniem kogoś w sieci zetknął się, co trzeci nastolatek (ośmieszanie – 33,2%, poniżanie 29,6%).

GROOMING

Wykorzystywanie seksualne dzieci w cyberprzestrzeni jest jednym z najpoważniejszych problemów związanych z cyberprzemocą. Przestępcy seksualni sięgają po nowoczesne technologie do uwodzenia i wykorzystywania nieletnich.

Child grooming to uwodzenie dzieci online w celu wykorzystania seksualnego, które może mieć formę prezentowania dziecku materiałów pornograficznych, wyłudzenia intymnych materiałów, rozmów o charakterze seksualnym, a nawet doprowadzenia do spotkania i fizycznego wykorzystania dziecka.

W poradniku Klikam z głową znajdziecie informacje, jak rozpoznać oznaki groomingu oraz jak się przed nim chronić.

Osoby, które wykorzystują seksualnie dzieci w cyberprzestrzeni, często przybierają inną tożsamość, by zyskać ich zaufanie i nawiązać kontakt. Mogą udawać rówieśników, przyjaciół lub osoby wspierające, a następnie wykorzystywać nawiązane relacje by zdobyć intymne informacje, zdjęcia lub nakłonić dziecko do spotkania. Te materiały mogą być później wykorzystane do szantażu lub poniżenia ofiary.

Niestety dane dotyczące wykorzystywania seksualnego dzieci w internencie są niepokojące. W październiku 2023 r. WeProtect Global Alliance opublikował raport dotyczący oceny zagrożeń wykorzystania seksualnego i niegodziwego traktowania dzieci zgodnie, z którym od 2019 roku nastąpił 87-proc. wzrost liczby zgłoszonych materiałów związanych z wykorzystywaniem seksualnym dzieci.

Grooming jest przestępstwem regulowanym art.200a kodeksu karnego. Jeżeli Twoje dziecko padło ofiarą groomingu lub masz takie podejrzenia, sprawę trzeba zgłosić do najbliższej jednostki policji.

Każdy powinien być świadomy, że cyberprzemoc jest równie groźna i szkodliwa jak przemoc fizyczna czy werbalna. Ważne jest, aby angażować się w walkę z cyberprzemocą poprzez edukację czy promowanie bezpiecznego korzystania z internetu. Dlatego w ramach działalności edukacyjnej prowadzimy cykl webinarów poświęconych m.in. cyberbezpieczeństwu czy bezpiecznemu poruszaniu się po sieci.

Małgorzata Tymińska, Departament Polityki Konsumenckiej